Gezonde Schooladviseur: 'Ons werk is eigenlijk altijd preventief, je wilt problemen voor zijn'

De Gezonde School is een landelijk programma om de leefstijl van leerlingen op een positieve manier te beïnvloeden. Met deze aanpak werken scholen structureel aan de gezondheid van hun leerlingen. De activiteiten die ze uitvoeren kunnen leiden tot een gezondere leefstijl. En uit onderzoek blijkt dat aan een gezonde leefstijl weer betere schoolprestaties hangen. “We werken in principe vraaggericht, maar we proberen altijd om het programma echt te embedden in de school. Dat het structureel wordt opgenomen in het beleid. Dan is er veel meer kans dat het slaagt.” 

Thema kiezen

Scholen bepalen samen met een Gezonde School adviseur zoals Patty op welk(e) thema(’s) ze zich richten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan roken, alcohol- en drugspreventie, bewegen en sport, milieu en natuur of welbevinden. “In het speciaal onderwijs heb ik een school begeleid die zich wilde richten op het thema relaties en seksualiteit. We hebben dat echt heel goed in de school weten te embedden en mooie resultaten geboekt. Dat was heel gaaf. Daarna wilde de school verder en zijn we doorgegaan met het thema voeding. Zo organiseerden we een hele mooie lunch met ouders en stelden we voedingsplannen op. Het beleid op de school is er echt op aangepast”, vertelt Patty.   

Gezonde School vignet

In Nederland hebben ruim 1.700 scholen het vignet Gezonde School. Dit is een kwaliteitskeurmerk waarmee scholen aantonen dat de school integraal, planmatig en structureel werkt aan een bepaald gezondheidsthema. Hiermee mogen ze zichzelf officieel Gezonde School noemen. Patty: “Het is voor scholen niet verplicht om dit vignet te halen, maar een vignet wijst erop dat het gezondheidsthema waarvoor ze hebben gekozen echt in het beleid is opgenomen. Er is een lespakket, het thema komt steeds terug. Het zit dan dus echt in het DNA van de school.”  

Aanpak

De Gezonde School is een aanpak waar scholen subsidie voor kunnen aanvragen. Dan komt het initiatief tot contact rechtstreeks uit de school. Na een aanvraag gaat Patty of een collega op gesprek. Binnen de school komt er altijd een vast aanspreekpunt, de Gezonde School coördinator. Dit is vaak een gymdocent, intern begeleider (ib'er) of zorgcoördinator. Samen met de coördinator nemen we de school onder de loep en kiezen we een (of meerdere) thema’s. Binnen het gekozen thema onderzoeken ze 4 pijlers: beleid, educatie, signalering en omgeving. “We bekijken het hele proces en waar ze op dit moment staan. En daarop sluiten we aan en begeleiden we de school verder. Hierbij worden vaak ook externe partijen betrokken, denk bijvoorbeeld aan JOGG of Tactus Verslavingszorg. 

Daarnaast benaderen de Gezonde Schooladviseurs ook zelf actief scholen binnen onze regio. “Natuurlijk werken we vooral vraaggericht, maar ze moeten wel eerst weten dat we er zijn.” En als het contact eenmaal is gelegd, dan blijkt meestal dat er voldoende vraagstukken liggen. “We begeleiden scholen dan ook in de mogelijkheid om subsidie aan te vragen.” Patty kan de school vervolgens op verschillende gebieden helpen: “We bevelen erkende lespakketten aan, onderzoeken welke organisaties in de regio kunnen helpen, betrekken soms interne collega’s – bijvoorbeeld team Seksuele Gezondheid bij het thema relaties en seksualiteit – sluiten aan bij een werkgroep op school en lezen mee met het opzetten van beleid.”  

Ontwikkeling

De Gezonde School is continu in ontwikkeling omdat zich nieuwe thema’s aandienen of bepaalde problematiek vaker opduikt. Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van vapen. “En media is op dit moment ook een groot onderwerp. Hoe kunnen scholen omgaan met groepsapps, foto’s die ongevraagd gemaakt worden en hoeveel tijd brengt een leerling door achter een scherm? We zijn dus aan het onderzoeken hoe we scholen hierin kunnen begeleiden. Binnen dit onderwerp spelen ouders ook een grote rol, dus die wil je erbij betrekken.”  

Gemeente

Patty gaat niet alleen bij scholen op bezoek, maar zit ook regelmatig met gemeenten om tafel. “We sluiten nu bijvoorbeeld aan bij dialoogsessies bij gemeente Hattem. Als het over kinderen en scholen gaat dan kunnen wij aansluiten. We laten zien wat we op de scholen doen en welke vragen we krijgen. Daar kan de gemeente dan weer op aansluiten met hun beleid.” En andersom gebeurt ook, dat een gemeente vraagt om de aanpak van een bepaald thema. Opvallende resultaten van een Gezondheidsmonitor kunnen aanleiding zijn voor zo’n specifieke vraag. “Vanuit gemeenten werd bijvoorbeeld gevraagd om preventie van gehoorschade. Wij kijken dan hoe we dit kunnen opnemen in de Gezonde School-aanpak, daar namen we onder meer een podcast over op.” 

Preventie 

“Ons werk is eigenlijk altijd preventief. Je wilt problemen voor zijn.” Preventief werken betekent wel dat het niet altijd makkelijk meetbaar te maken is dat het programma effectief werkt. Patty haalt daarom veel voldoening uit reacties uit het werkveld. “Dan hoor ik van een jeugdarts dat hij ineens veel minder hoefde te doen nadat de school was overgegaan op alleen water drinken, prachtig toch?”