Lichte daling alcoholgebruik onder volwassenen in Noord- en Oost-Gelderland
In Noord- en Oost-Gelderland houden meer mensen zich aan het advies van de Gezondheidsraad voor verantwoord alcoholgebruik dan twee jaar geleden. Wel zijn er verschillen tussen de drie subregio’s: in Noord-Veluwe drinkt 50% van de volwassenen verantwoord, in de Achterhoek 40%. Verder daalt het aantal rokers, sporten meer mensen wekelijks en halen meer inwoners de beweegrichtlijnen. Dit blijkt uit de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2024, een groot vragenlijstonderzoek onder inwoners van 18 jaar en ouder. Het onderzoek is uitgevoerd door GGD Noord- en Oost-Gelderland (GGD NOG), in samenwerking met andere GGD’en, het RIVM en het CBS.
In 2024 hield 44% van de volwassenen in Noord- en Oost-Gelderland zich aan het advies van de Gezondheidsraad om niet of maximaal 1 glas alcohol per dag te drinken. Dit is een stijging ten opzichte van 2022, toen nog 42% zich aan dit advies hield. Deze stijging is vergelijkbaar met de landelijke trend, waar het percentage stijgt van 42% naar 45%.
Grote verschillen tussen subregio’s
In Noord-Veluwe (gemeenten Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, Oldebroek en Putten) houdt de helft (50%) zich aan de alcoholrichtlijn, wat boven het landelijk gemiddelde ligt. In Midden IJssel-Oost-Veluwe (gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Hattem, Heerde, Lochem, Voorst en Zutphen) is dit 46%. In de Achterhoek (gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk) drinkt 40% van de volwassenen niet of maximaal 1 glas per dag.
Het percentage zware drinkers verschilt per subregio. In de Achterhoek is één op de tien volwassenen (10%) een zware drinker, in Midden IJssel-Oost-Veluwe 7% en in Noord-Veluwe 8%. Een zware drinker is iemand die 4 glazen of meer (vrouwen) of 6 glazen of meer (mannen) alcohol bij 1 gelegenheid drinkt.
“Deze cijfers laten zien dat preventie werkt, maar ook dat we nog een lange weg te gaan hebben. Het is bemoedigend dat meer mensen verantwoord met alcohol omgaan en meer mensen bewegen. Tegelijkertijd zien we dat bepaalde groepen achterblijven. Deze cijfers helpen ons om samen met gemeenten te bepalen waar extra inzet het hardst nodig is en welke aanpak het beste past bij de lokale situatie”, aldus Jacqueline Baardman, directeur publieke gezondheid van GGD NOG.
Jongeren, mannen en hoogopgeleiden drinken vaker te veel
Het alcoholgebruik verschilt sterk tussen bevolkingsgroepen in Noord- en Oost-Gelderland. Jongvolwassenen (18-35 jaar) houden zich het minst aan de alcoholrichtlijn: 35% drinkt niet of maximaal één glas per dag. Bovendien is bijna 15% van hen een zware drinker, het hoogste percentage van alle leeftijdsgroepen. Bij 75-plussers houdt daarentegen 60% zich aan het advies.
Ook tussen mannen en vrouwen zijn de verschillen groot. Waar 55% van de vrouwen zich aan de alcoholrichtlijn houdt, is dit bij mannen 33%. Mannen zijn ook vaker zware drinkers (11%) dan vrouwen (5%).
Mensen met een hogere sociaaleconomische positie (SEP) houden zich minder vaak aan het alcoholadvies. Van de mensen met een hogere SEP drinkt 38% verantwoord, van mensen met een lage SEP 56%. De sociaaleconomische positie wordt bepaald door een combinatie van opleiding, inkomen en arbeidsstatus.
Aantal rokers daalt naar 14%
Het percentage rokers in Noord- en Oost-Gelderland is gedaald van 21% in 2012 naar 14% in 2024. Het rookgedrag verschilt sterk per leeftijdsgroep: van de jongvolwassenen (18-35 jaar) rookt 21%, terwijl dit bij 75-plussers 6% is. Hoe jonger, hoe vaker er wordt gerookt. Jongvolwassenen vapen ook het vaakst (6%).
“Het Nationaal Preventieakkoord stelt als doel: minder dan 5% rokers in 2040. Het is positief dat het aantal rokers iets is gedaald, maar we moeten de komende 15 jaar nog flink aan de bak. Het aantal jongeren dat rookt of vapet neemt namelijk toe. Dat betekent dat we moeten blijven investeren in een rookvrije generatie, zodat jongeren niet beginnen met roken of vapen, én we moeten huidige rokers blijven ondersteunen bij het stoppen”, aldus Lieke van Dijk, adviseur gezondheidsbevordering bij GGD NOG.
Helft voldoet aan beweegrichtlijnen
Het percentage wekelijkse sporters steeg van 52% in 2022 naar 56% in 2024. Midden IJssel-Oost-Veluwe heeft 57% wekelijkse sporters, de Achterhoek 56% en Noord-Veluwe 52%.
De helft van de volwassenen voldoet aan de beweegrichtlijnen. Dit is een stijging ten opzichte van twee jaar geleden (48%), maar minder dan in 2020 (51%) en 2016 (53%). De beweegrichtlijnen adviseren volwassenen om wekelijks minstens 150 minuten matig intensief te bewegen (zoals stevig wandelen of fietsen) of 75 minuten per week intensief te bewegen (zoals hardlopen) én twee keer per week spier- en botversterkende activiteiten te doen.
Over het onderzoek
De Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen werd uitgevoerd tussen september en december 2024 door GGD Noord- en Oost-Gelderland in samenwerking met het RIVM, CBS en GGD GHOR Nederland. 18.910 inwoners van 18 jaar en ouder uit de regio vulden een vragenlijst in over hun gezondheid, welzijn, leefstijl en leefomgeving.
De resultaten worden gebruikt door de 22 gemeenten in Noord- en Oost-Gelderland om gezondheidsbeleid te ontwikkelen en preventie-activiteiten vorm te geven.
Resultaten per gemeente
Inwoners en gemeenten kunnen de resultaten op gemeenteniveau bekijken op het Kompas Volksgezondheid. Hier vind je gedetailleerde cijfers voor elke gemeente afzonderlijk. Naast alcohol, roken en bewegen bevat de Gezondheidsmonitor ook resultaten over andere gezondheidsthema's zoals mentale gezondheid, mantelzorg, eenzaamheid en de ervaren gezondheid van inwoners.
Meer informatie
Lees meer over de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2024 op onze website Kompas Volksgezondheid.