GGD werkt aan regionale afspraken rond ketenaanpakken GALA
De toegankelijke, goede en betaalbare zorg in Nederland staat door stijgende zorgkosten en toenemende vergrijzing onder druk. Om de zorg toekomstbestendig te maken slaan de politiek en de zorgsector met het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) de handen ineen. De focus verschuift binnen deze aanpak naar preventie en gezonde leefstijl. Van het oplossen van medische klachten naar het voorkómen van gezondheidsproblemen. De GGD treedt hierin op als regionale kennispartner en adviseur. Adviseur gezondheidsbevordering Paul van der Meer van GGD Noord- en Oost-Gelderland legt uit waarom juist de GGD regionaal een coördinerende rol speelt binnen deze vernieuwende ketenaanpak.
5 ketenaanpakken
Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), gemeenten, zorgverzekeraars en de 25 GGD’en werken intensief samen om landelijk opgestelde gezondheidsdoelen te vertalen naar regionale en lokale aanpak. De inzet is een gezond actief leven met een stevige sociale basis voor alle inwoners. De samenwerking richt zich op 5 preventieve ketenaanpakken. Dit zijn Kansrijke Start, Welzijn op Recept, Valpreventie voor ouderen, Aanpak overgewicht en obesitas kinderen en Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI)-volwassenen.
Unieke positie
Gezondheidsbevorderaar Paul over de rol van de GGD: “Onderzoek, data, uitvoering en advies; we hebben alles onder 1 dak. Als het gaat over gezondheidsbevordering zitten we op een unieke positie in het netwerk. We hebben zowel specialisten op de inhoud en proces als een structurele relatie met de gemeente en regionale en lokale zorgaanbieders. Daarnaast hebben we nauw contact met de andere GGD’en ten behoeve van kennisuitwisseling en goed contact met de landelijke thema-instituten en universiteiten. Zo brengen we actuele landelijke inzichten en kennis de regio in.”
Effectieve preventie
De gezondheid van mensen wordt beïnvloed door individuele factoren, maar ook leefstijl en de leef-, woon- en werkomstandigheden spelen een belangrijke rol. Hierin bestaat grote ongelijkheid in de samenleving. Niet iedereen heeft dezelfde mogelijkheden om gezonde keuzes te maken. Een integrale benadering, met aandacht voor deze factoren, is daarom nodig om tot effectieve preventie te komen. Deze brede blik op het bevorderen van gezondheid wordt ‘Health in all Policies’ genoemd en is domeinoverstijgend. De GGD brengt vanuit haar coördinerende functie de betrokkenen uit de verschillende domeinen samen. “We kunnen dit soort processen begeleiden vanuit een onpartijdige rol, maar wel met kennis van de inhoud en de context. De bestaande dienstverlening vanuit de GGD kunnen we zo ook laten aansluiten op de behoeften in de regio als het gaat om de ketenaanpakken en de GALA doelstellingen.”
Proces inrichting ketenaanpakken
Regio Noord- en Oost-Gelderland is voor IZA/GALA onderverdeeld in 3 subregio’s (Apeldoorn/Zutphen inclusief Hattem, Noord-Veluwe & Zeewolde en de Achterhoek). Elke regio heeft een eigen proces en tempo om samen met de preferente zorgverzekeraar te komen tot plannen voor en met de regio. In elke regio wordt samengewerkt voor een toekomstbestendige preventie-infrastructuur. De GGD leverde in elke regio een bijdrage aan de ketenaanpakken. Voor de Noord-Veluwse gemeenten en Zeewolde inventariseerde de GGD bij de gemeenten wat er lokaal al gebeurt op de 5 ketenaanpakken en wat de wensen voor regionale samenwerking zijn. Voor de regio Apeldoorn/Zutphen inclusief Hattem doet de GGD een voorstel voor de inrichting van alle 5 de ketenaanpakken en structuurvoorstel voor de governance; in de Achterhoek idem dito voor de ketenaanpakken valpreventie, overgewicht bij kinderen en GLI-volwassenen.
“Wij zijn hierin procesbegeleider. In de eerste fase was het vooral zaak om inzicht te krijgen. Wat er lokaal en regionaal al aan aanbod is en wat goed en minder goed gaat. Dit heeft per gemeente en voor de subregio's geleid tot infographics met aandachtspunten”, vertelt Paul over het proces. Met deze aandachtspunten en het uitvragen van de behoefte van alle betrokkenen is met de ketenwerkgroepen een subregionaal structuurvoorstel voor de inrichting van de ketenaanpakken opgesteld. “Het is nu duidelijk wát we willen gaan doen en deels ook hoe we dat willen. Daarna volgt de implementatie van de plannen in de praktijk.”
In de praktijk
Paul is onder meer nauw betrokken bij de ketenaanpak valpreventie. “We vertrekken altijd vanuit de inwoner, vanuit de mens. Valpreventie is niet iets wat ouderen direct aanspreekt. Veel mensen denken dat zij geen risico lopen, dat het hen niet zal overkomen.” De impact van een val kan echter groot zijn en de maatschappelijke zorgkosten nemen fors toe door het stijgend aantal valincidenten. Het is daarom belangrijk om ouderen op aansprekende manier bewust te maken van hoe zij vitaal ouder kunnen worden.
In de werkgroepen wordt besproken hoe ouderen bereikt kunnen worden, hoe vitaal ouder worden blijvend aandacht krijgt, wie daar op welke wijze een rol in speelt, welke interventies beschikbaar zijn op lokaal niveau en wat er nodig is om het aantal valincidenten te verkleinen. Paul: “Dat is waar het bij GALA om draait, we willen van curatief naar preventief. Binnen de ketenaanpak valpreventie willen we daarom een beweging maken naar de voorkant, zodat we meer bewustzijn kunnen creëren en mensen uit het zorgdomein kunnen houden. Dat zal echter niet altijd lukken en dus werken we ook aan goede verbindingen tussen het sociaal- en zorgdomein. We willen het mensen met de ketenaanpak zo gemakkelijk mogelijk maken om in het sociaal domein, het zorgdomein en in hun eigen omgeving, te laten werken aan hun gezondheid. We kijken hoe de sociaalecologische omgeving van ouderen eruitziet en wat we kunnen doen om hen te bereiken en het gedrag te veranderen. Dat is natuurlijk complex, maar door alle betrokkenen samen te brengen kom je tot effectievere en efficiëntere aanpak.”
Kwaliteit monitoren
Vanuit het structuurvoorstel en de doelstellingen gaan de regio’s binnenkort aan de slag met het concretiseren en uitvoeren van de plannen. “Zo kijken we naar welke (bij)scholingen en interventies nodig zijn, de benodigde communicatie, de financiering en heel belangrijk; monitoring van de uitvoer. We kunnen nu een implementatieplan maken, maar de praktijk is weerbarstig en we zullen met veranderingen te maken krijgen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat niet alle partijen goed zijn aangehaakt in het proces. Dat moeten we tijdig signaleren en daarop bijsturen”, stelt Paul.
Dit is wat hem betreft de werkwijze om te komen tot de door de overheid gestelde stip op de horizon: een weerbare, gezonde populatie. Een land met inwoners die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving, met een sterke sociale basis. “We hebben als GGD een mooie positie om de partijen bij elkaar te brengen, maar we hebben ook alle partijen nodig om tot de resultaten te komen die we met elkaar bepaald hebben. Samen kom je verder.”
Contact
Neem voor meer informatie contact op met GGD-medewerkers Lieke Papen (regio Achterhoek), Karlien Zomer (regio Apeldoorn/Zutphen inclusief Hattem) of Wieteke van Wijhe (regio Noord-Veluwe & Zeewolde).