De oorlog in Oekraïne houdt ons allemaal bezig. Miljoenen Oekraïners hebben alles achtergelaten om in andere Europese landen te schuilen voor het oorlogsgeweld. Ook in onze regio zijn inmiddels vluchtelingen opgevangen.
Gemeenten in onze regio zijn verantwoordelijk voor de opvang en GGD Noord- en Oost-Gelderland is daarbij op een aantal gebieden betrokken. Op dit moment zijn wij betrokken op het gebied van onder andere hygiëne en infectiepreventie bij gemeentelijke noodlocaties, RVP, Jeugdgezondheidszorg en voorlichting.
Infectierisico's
Er zijn enkele infectieziekterisico’s die samenhangen met de epidemiologie in Oekraïne, waaronder de lage vaccinatiegraad. Dit geldt voor de kindervaccinaties volgens het Rijksvaccinatieprogramma en coronavaccinaties. Het is belangrijk om infectieziekten mee te nemen in de diagnostische overwegingen en om laboratorium diagnostiek in te zetten bij eventuele verdenking. Overleg zo nodig met de arts-microbioloog. De reguliere meldingsplicht aan de GGD geldt ook voor deze groep vluchtelingen: voor individuele gevallen maar ook bij een cluster van een vermoedelijke infectieziekte.
Informatiekaart voor professionals
Voor gemeenten, professionals en medewerkers op opvanglocaties hebben wij een informatiekaart samengesteld. Deze bevat belangrijke informatie en contactgegevens op het gebied van infectieziektebestrijding en -preventie, corona, hygiëne, jeugdgezondheidszorg en voorlichting.
Ga naar onze informatiekaart voor gemeenten en professionals
Informatie voor inwonersLet op: deze pagina is bedoeld voor professionals. |
Preventie/hygiëne
Een goede basishygiëne is belangrijk, voor jezelf en voor anderen. Pas daarom altijd handhygiëne toe:
- wanneer handen zichtbaar vuil zijn (gebruik alleen water en zeep).
- na een toiletbezoek.
- voor en na het bereiden of serveren van eten.
- voor het begin van de werkzaamheden en na pauzes.
- voor en na schoonheidsbehandelingen.
- voor en na wondverzorging.
- na contact met lichaamsvocht zoals bloed, wondvocht, speeksel, braaksel, urine, ontlasting of sperma.
- na schoonmaakwerkzaamheden.
- na het uittrekken van handschoenen.
- na hoesten, niezen of het snuiten van de neus.
Zijn je handen niet zichtbaar vuil? Dan kun je ervoor kiezen om ze te wassen óf te desinfecteren. Kom je in contact met lichaamsvloeistoffen, draag dan beschermende kleding, zoals een plastic schort of overalls. Draag ook zo nodig handschoenen, spatbrillen en mondneus maskers.
Voor meer informatie bekijk de checklist hygiëne voor gemeentelijke noodopvang voor vluchtelingen.
Mazelen en Rubella
Voor mazelen en rubella geldt een relatieve lage vaccinatiegraad (<85%) en beide ziekten zijn endemisch in Oekraïne. Grote uitbraken van > 50.000 gevallen vonden plaats in 2018 en 2019. Crowding zoals in schuilkelders, tijdens de vluchtreis en bij grote opvang, kan de overdracht vergemakkelijken. Ook zien we vaak een toename van mazelen in het voorjaar.
Het is daarom belangrijk om Oekraïense kinderen die geen mazelenvaccin hebben gehad, zo snel mogelijk via het RVP een BMR-vaccinatie te geven. Dit wordt uitgevoerd door het CJG.
Hou bij exantheem rekening met een verhoogde kans op mazelen, maar ook (in mindere mate) op rubella. Zowel bij kinderen als volwassenen. Voor meer informatie: LCI | RIVM of de GGD pagina 'Meer infectieziekten .
Polio
Door de lage vaccinatiegraad (< 85%, sommige regio’s 50%) was er eind 2021 een polio-uitbraak in Oekraïne. Het is dus belangrijk dat aan, niet of onvoldoende tegen polio gevaccineerde kinderen zo snel mogelijk inhaalvaccinaties aan te bieden. Dit wordt uitgevoerd door het CJG.
Wanneer er bij een ongevaccineerd persoon uit Oekraïne (of Nederland) een vermoeden is van polio, zoals bij acute slappe verlamming, meld dit direct bij de GGD conform ziekte groep A. Voor meer informatie: LCI | RIVM.
Hepatitis A
Dit komt endemisch voor in Oekraïne. Symptomen: gele ogen en/of huid, misselijk, witte ontlasting, donkere urine.
Rabiës (hondsdolheid)
In Europees verband is besloten om coulant om te gaan met de import van ongevaccineerde huisdieren uit Oekraïne. In Oekraïne komt echter nog wel veel rabiës onder huisdieren voor. De NVWA heeft hier al een aangepast veterinair beleid voor opgesteld. Ook werkt de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, samen met dierenartsen, aan protocollen voor de omgang met deze huisdieren.
Voor overleg over krab en/of bijt incidenten, volg de richtlijn van het LCI | RIVM. Bij verdenking op een uitbraak van vermoedelijk infectieuze aard, neem dan contact op met het team infectieziektebestrijding van de GGD: 088 - 443 33 55. Voor individuele zorg kun je contact opnemen met een huisarts of ziekenhuis.
Bekijk de overige infectieziekten waar je onze GGD over kunt benaderen.
Op dit moment is naast COVID-19 ook de griepepidemie begonnen: Griepepidemie in Nederland | RIVM
- 60-plussers en jongere mensen uit risicogroepen krijgen in Nederland een oproep voor de griepprik via de huisarts. Tot de risicogroepen horen bijvoorbeeld hartpatiënten en mensen met longziekten of diabetes. Normaal gesproken vindt zowel de oproep als vaccinatie plaats via de huisarts of bedrijfsarts.
- Oekraïense vluchtelingen die zijn ingeschreven bij een huisarts worden door de huisarts geselecteerd tijdens de reguliere selectie van patiënten voor de griepvaccinatie. Zij ontvangen een uitnodiging van de huisarts als ze vallen binnen de doelgroep van de griepvaccinatie.
Meer informatie
- Vragen en antwoorden over de griepprik staat op de website van het RIVM
- Voor actuele informatie over de griep en griepprik voor Oekraïense vluchtelingen, bezoek de website van het RIVM specifiek over de opvang van vluchtelingen.
- Bekijk de overige infectieziekten waar je onze GGD over kunt benaderen.
Waarom een griepprik?
- Je beschermt jezelf tegen griep.
- Je beschermt anderen tegen griep: als je zelf geen griep krijgt, kun je andere, kwetsbare, mensen ook niet besmetten.
- Als je, ondanks de griepprik, toch nog griep krijgt, is het ziekteverloop vaak minder heftig en heb je minder kans op gevaarlijke complicaties van griep.
Tuberculose
Ja, dat kan. Pasgeboren baby’s worden meestal in Oekraïne gevaccineerd met een BCG-vaccin tegen tuberculose. Door omstandigheden is dit niet gebeurd. Neem contact op met de afdeling Tuberculosebestrijding.
Ja, via de gemeentelijke basisadministratie krijgt GGD Noord- en Oost-Gelderland een overzicht van de persoonsgegevens van deze kinderen. Ouders ontvangen tussen de 8 en 12 weken na de geboorte van het kind een uitnodigingsbrief met een afspraak voor de vaccinatie. Hebben ouders deze brief niet ontvangen? Neem dan contact op met de afdeling Tuberculosebestrijding.
Klachten die passen bij tuberculose zijn onder andere: hoestklachten langer dan 3 weken, gewichtsverlies, nachtzweten en koorts. Verwijs de persoon door naar de afdeling Tuberculosebestrijding van de GGD of kijk voor meer informatie bij KNVC-Tuberculosefonds.
Nee, zij worden niet standaard onderzocht op tuberculose.
De kans dat een persoon uit Oekraïne besmet is met Tuberculose, is zeer klein. Vertoont hij/zij toch klachten als langer dan 3 weken hoesten, koorts, nachtzweten en/of afvallen? Neem dan direct contact op met de afdeling Tuberculosebestrijding.
Telefonisch via telefoonnummer 088 - 443 30 05. Ons telefonisch spreekuur is van maandag t/m vrijdag:
- 's morgens van 8.30 - 9.00 uur
- 's middags van 13.00 - 14.30 uur
Waar kun je terecht voor onderzoek?
Apeldoorn
Gelre Apeldoorn
Albert Schweitzerlaan 31, Route 196
7334 DZ Apeldoorn
Doetinchem
Kruisbergseweg 47, naast Slingeland Ziekenhuis
7009 BM Doetinchem
Harderwijk
Oosteinde 17
3842 DR Harderwijk
Soa/hiv
De infectiegraad ligt hoog: 15.000 nieuwe diagnoses in 2020. Hiv komt voor onder heteroseksuele personen, met name mensen die drugs injecteren. Daarnaast zijn hepatitis B en C ziekten die vaker voorkomen.
Het Isala in Zwolle, Rijnstate in Arnhem en het Medisch Spectrum Twente in Enschede zijn bereid vluchtelingen te zien voor behandeling. Hiervoor is wel een verwijsbrief nodig. Huisartsen sturen deze op de gebruikelijke wijze naar de patiënt. Is er urgentie omdat hiv-medicatie op dreigt te raken? Bel dan met de hiv-consulenten in de betreffende centra voor een versnelde afspraak.
Op landelijk niveau is geregeld hoe nieuwkomers, die niet verzekerd zijn, toegang tot noodzakelijke medische zorg hebben. Lees hierover meer op de site van hiv-vereniging Nederland:
Kijk voor meer informatie over soa's op: Soa | GGD NOG
Covid-19
De vaccinatiegraad voor Covid-19 in Oekraïne is heel laag. Voor de primaire serie is dat ongeveer 35% en minder dan 2% voor de boostervaccinatie. Meer informatie over data en achtergronden:
Ja, op al onze vaccinatielocaties kunnen vluchtelingen zonder afspraak, gratis de 1e, 2e, of boosterprik krijgen. Let op: locaties zijn niet alle dagen van de week open. Kijk voor actuele informatie op prikkenzonderafspraak.nl of Vaccinatielocaties | GGD NOG
Wij vaccineren nog niet op de opvanglocaties. Wel organiseren we opnieuw een vaccinatietour door de regio. Zo kunnen ook vluchtelingen laagdrempelig en dichtbij hun vaccinatie halen.
Ja, het advies is om vluchtelingen bij klachten een zelftest te laten doen. Kijk voor meer informatie op Gebruik en resultaat corona zelftest | Coronavirus COVID-19
Heb je een vraag over Covid-19 en Oekraïense vluchtelingen, neem dan contact op met het team Infectieziektebestrijding van de GGD: 088 – 443 33 55. Bel je in de avond of in het weekend, luister dan het bandje helemaal af.
Jeugdgezondheidszorg
Alle kinderen die nieuw zijn in Nederland, hebben recht op een onderzoek. Dit onderzoek wordt gedaan door de jeugdarts, jeugdverpleegkundige en/of assistent jeugdgezondheidszorg. Dit om lichamelijke, sociale en psychische problemen voor te zijn of vroegtijdig te signaleren. Ook hebben zij recht op vaccinatie ter voorkoming van infectieziekten. Kinderen die ingeschreven zijn bij de gemeente, worden automatisch opgeroepen voor een intake. Dit geldt ook voor kinderen van vluchtelingen uit Oekraïne. Daarom is het belangrijk dat kinderen snel worden ingeschreven in het BRP (Basisregistratie Personen) van de gemeente.
Huisdieren
Voor vragen over meereizende huisdieren kun je terecht bij het meldpunt Hulp voor Dieren uit Oekraïne. Bel op werkdagen van 09.00 – 17.00 uur naar 088 - 811 33 33. Of mail naar info@hulpvoordierenuitoekraine.nl
Daarnaast is informatie ook beschikbaar in het Oekraïens en Russisch op www.hulpvoordierenuitoekraine.nl.
Wanneer het meegenomen huisdier nog niet gevaccineerd is tegen rabiës (hondsdolheid), neem dan contact op met een lokale dierenarts.
Was dan onmiddellijk de wond goed schoon met water en zeep. Doe dit ten minste 15 minuten. Ontsmet de wond daarna met jodium of alcohol en neem zo snel mogelijk - in ieder geval binnen 24 uur - contact op met een huisarts. De huisarts kan de wond beoordelen en samen met jou nagaan of er een risico op rabiës is. Zo nodig kan de huisarts ook overleggen met het team Infectieziektebestrijding van de GGD. Zij zijn bereikbaar via 088 - 443 33 55.
Informatie en hulplijnen
- Informatie over het Rijksvaccinatieprogramma is te vinden op RVP Nieuws | Rijksvaccinatieprogramma.nl
- Website prikkenzonderafspraak.nl is nu ook in beschikbaar het Oekraïens.
- Rode Kruis heeft een WhatsApp-hulplijn in het Oekraïens, Russisch en Engels: 06 - 48 15 80 53.
- Algemene informatielijn van het Rode Kruis - voor mensen die gevlucht zijn uit Oekraïne: 070 - 44 55 888
- Vluchtelingenwerk biedt belangrijke informatie voor gevluchte Oekraïners in Nederland in het Oekraïens, Russisch en Nederlands.
- Bij Zorgverzekeringslijn vind je veel informatie over de gezondheidszorg in Nederland voor Oekraïners. De informatie is deels vertaald in het Oekraïens.
- Pharos biedt professionals belangrijke informatie over Oekraïense vluchtelingen.
- ARQ IVP biedt ondersteuning bij de psychosociale aspecten van het werken met Oekraïense vluchtelingen.
- ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum - deelt kennis rondom psychosociale ondersteuning, ontwikkelt materiaal en is bereikbaar voor professionals als ondersteuning bij psychosociale aspecten van werken met mensen die gevlucht zijn: 088 330 5500.
- Meldpunt voor hulpdieren Oekraïne.
- Hygiënerichtlijnen voor asielzoekerscentra: RIVM
- Online startpunt voor Oekraïense vluchtelingen: RefugeeHelp
- Voor het inschakelen van een tolk: zoschakeltueentolkin.nl
- Meer informatie over gezond en veilig opgroeien van kinderen: Jeugdgezondheid in de regio
- Brochure 'Bescherm je kind met vaccinaties' in het Oekraïens
- Brochure 'Hoe voorkom je een zwangerschap' in het Oekraïens
- Online Centering-groepen voor Oekraïense zwangeren
- Fast-Lane-Ukrain - biedt vluchtelingen transport aan van Oekraïne en omliggende landen naar Amsterdam.
- Pharos - informatie over corona (adviezen van de overheid, klachten bij corona, testen, vaccin) op haar site vertaald in het Oekraïens en Russisch.
- CPZ - informatie voor zwangeren uit Oekraïne.
- Ondersteuning voor psychologen door Nederlands Instituut van Psychologen (NIP)
- Vragen en antwoorden over de zorgkosten en zorgverzekering van vluchtelingen uit Oekraïne (Rijksoverheid.nl)
- Vergoeding medische zorg voor ontheemden uit Oekraïne. Download de presentatie van het webinar van Rijksoverheid op 23 juni 2022
Oekraïense tolken
Er zijn helaas weinig Oekraïense tolken in Nederland. Wanneer mensen ook Pools of Russisch spreken, kan ook een tolk in die taal worden ingeschakeld. Zorg in ieder geval dat de kinderen niet hoeven te tolken voor hun ouders. Pharos biedt meer informatie over het gebruik van tolken in de zorg:
- Huisartsen kunnen gebruikmaken van telefoonnummer 088 25 55 222
- Overige zorg kan gebruikmaken van telefoonnummer 020 380 81 84
- Maak gebruik van het stroomschema om bewust van taalondersteuning gebruik te maken
- Lees de werkwijze van Livewords goed door voordat je een tolk inschakelt
Folders en flyers in het Oekraïens en Russisch
- Coronaregels in beeld (Rijksoverheid): Oekraïens en Russisch
- Coronaregels (Rijksoverheid): Oekraïens en Russisch
- Informatiefolder corona (Rijksoverheid): Oekraïens en Russisch
- Vragen en antwoorden coronavaccinatie (GGD Hollands-Midden): Oekraïens
- Informatie over zelftest corona (GGD Hollands-Midden): Oekraïens
- Vragen over corona? Stel ze aan een zorgprofessional (GGD GHOR NL): Oekraïens