Toename mentale problemen bij Oekraïense vluchtelingen in Nederland
Het gaat naar omstandigheden goed met de algemene gezondheid van de Oekraïense vluchtelingen. Dat blijkt uit een behoeftepeiling, die GGD Noord- en Oost-Gelderland samen met 9 andere GGD’en heeft uitgevoerd. Een dagelijkse structuur, waarin ze werken of naar school gaan, heeft een positief effect. Tegelijkertijd lijken het ‘uit de ergste overlevingsstand komen’, het langdurig leven in een stressvolle situatie en een gebrek aan perspectief te zorgen voor een toename van mentale gezondheidsklachten. Mensen die voor hun vlucht al (mentale) gezondheidsproblemen hadden en kinderen en jongeren zijn daarbij extra kwetsbaar.
Belang van cultuursensitieve zorg en preventie
Ondanks dat de basiszorg inmiddels is ingericht, is er nog werk te verzetten om te voorkomen dat de mentale gezondheid van Oekraïense vluchtelingen verder verslechtert. Belangrijk is de inzet van cultuursensitieve zorg en preventie. Er worden concrete aanbevelingen gedaan aan gemeenten en andere hulpverleners die betrokken zijn bij opvang, zorg en ondersteuning aan Oekraïense vluchtelingen hoe zij dit kunnen doen. Denk hierbij aan:
- Het bieden van informatie over het Nederlandse zorgsysteem en gezond leven in de eigen taal.
- Het aanbieden van sociale en/of educatieve activiteiten in samenwerking met de vluchtelingen.
- Het mogelijk maken dat bewoners van opvanglocaties kunnen deelnemen aan preventieve psychosociale interventies en het inschakelen van Oekraïens sprekende hulpverleners.
Hierbij gaan we uit van de zogeheten getrapte zorgverlening volgens de interventie piramide voor psychosociale hulpverlening.
Rapid Needs Assessment
Vanuit de taak om gezondheidsonderzoek te doen bij rampen en crisis (GOR), hebben 10 GGD’en in het voorjaar van 2023 een Rapid Needs Assessment (RNA) gehouden om de gezondheidssituatie en de zorg- en ondersteuningsbehoefte van Oekraïense vluchtelingen in Nederland in beeld te brengen. Hiervoor zijn 64 interviews gehouden met medewerkers van GGD’en, GHOR-bureaus en gemeenten. De aanleiding voor de RNA was het advies dat het landelijke Crisis Expert Team (CET) in april 2022 uitbracht. In het najaar van 2022 is een pilot RNA uitgevoerd.
Rol GGD en GHOR bij opvang Oekraïners
GGD’en en GHOR-bureaus dragen bij aan de opvang en de gezondheidszorg voor vluchtelingen die naar ons land komen en hebben ook bij de opvang van ontheemde Oekraïners een rol. Het gaat hierbij om de coördinatie van de geneeskundige hulpverlening en de publieke gezondheidszorg voor ontheemden, zoals jeugdgezondheidszorg, infectieziektebestrijding, informeren over gezondheid(szorg) en het coördineren van de psychosociale zorg.